Prof Dr. Ersan ŞEN: Kumar, Bahis ve Şans Oyunları Oynatma Suçu

20 Temmuz 2016, Çarşamba günü Genel Müdürümüz Yonca Ulusoy Zaimoğlu, Kurumsal Satış Müdürümüz Tuna Güzelyüzlü ve Satış Ekibimizin Yöneticisi İsmail Onur Parlak ile birlikte aracın yeni sahibi Koçsar Otomotiv'i Üsküdar'daki showroom’unda ziyaret ettik. Çok değerli üyemiz Sebahattin Bey'i 22 Temmuz günü Otomer'deki yeni dükkanında Kasapoğlu Otomotiv'in üye temsilcisi ve ayrıca satış ekibimizin yöneticisi İsmail Parlak ve Genel Müdürümüz Yonca Ulusoy Zaimoğlu ile ziyaret ettik. Bu ziyaretimiz ile hem kendisine oto.net ailesinin bir üyesi olduğu için teşekkür ettik, hem de 2500. Aracın hatırası olarak kendisine hediyemizi takdim ettik. Hukukun üstünlüğünü ve adil yargılamayı benimsemiş demokratik ülkeler ve ilkelere inanlar tarafından hukuk ve ABD yargı sisteminin inanılırlığının, silahların eşitsizliğindeki orantısızlık ve yargılama yönünden ciddi anlamda sorgulanacağına inanıyorum. Veri günlüğü internet sitemizin sizin için daha kullanışlı hale getirilebilmesi amacıyla istatistiki bilgi sağlamak için kullanılmakta olup, takiben derhal silinir. İnternet tarayıcılarındaki çerez ayarları hakkında daha detaylı bilgi için aşağıda belirtilen linkleri inceleyebilirsiniz. Çerezler, ziyaret edilen internet parabahis tarafından kullanmakta olunan cihazlara, bilgisayarlara internet sitesi sunucuları aracılığıyla depolanan küçük metin dosyalarıdır. Konuya ilişkin olarak maddi manevi tazminat talepleri ile ilgili "İdari Yargıda Manevi Tazminat Talebi ve Talebin Artırılması" ve "İdari İşlemin İptali Davası Sonrası Açılacak Tazminat (Tam Yargı) Davası" başlıklı yazılarımızı inceleyebilirsiniz.

Yazımızda; sahtecilik ve dolandırıcılık iddiasına konu olduğu ileri sürülen kıymetli evrakla ilgili bir örnek üzerinden bu tür bir tereddüdün nasıl giderileceği, böyle ihtilaflar gündeme geldiğinde Cumhuriyet savcısının soruşturma evresinde hangi yetkilerini kullanabileceği kısaca açıklanacaktır. Burada her ne kadar icra takibi desek de bu kavramı, iflas takibini de içine alacak şekilde anlamak uygun olacaktır. Daha önce "Evlilik Birliğinde �-zel Hayata Saygı Hakkının Kapsamı ve Kişisel Alan" başlıklı yazımızda, eşler arasında özel hayatın ve muhaberat hürriyetinin gizliliğinin olup olmayacağını, bir eşin diğerinin özel görüşmelerine ve muhaberatına gizlice, tuzak kurarak veya bir plan dairesinde müdahale edip etmeyeceğine dair ayrıntılı bir yazı kaleme almıştık. Bu defa; ilk yazımızda yer verdiğimiz Anayasa Mahkemesi'nin konu ile ilgili ihlal kararı karşısında, Yargıtay 12. Ceza Dairesi'nin ilk yazımıza konu kararları sonrasında verdiği iki yeni kararını değerlendirip görüşümüze yer vereceğiz.

Mahkeme'ye göre üç dört günlük hafif göz hapsi, özgürlükten yoksun bırakma oluşturmaz; çünkü bu cezayı alanların mesai saatleri dışında askeri binalarda kalma zorunlulukları varsa da, bu kişiler kilit altında tutulmamakta ve görevlerini yapmaya devam etmektedirler. Bu kişiler az veya çok askeri yaşamın olağan sistemi içinde kalmaya devam etmektedirler. Sözleşme kapsamında yaşama hakkının ve sınırlamaların kapsamı özetlendikten sonra askeri mevzuatta yer alan yaşama hakkını ihlal edebilecek nitelikteki düzenlemeler ve bunların sözleşmeye uygunluğu irdelenecektir. Yaşama hakkının diğer bir istisnası da Sözleşmenin 15. Madde 15/2′ ye göre, savaş halinde, hukuka uygun savaş eylemlerinin sonucu olarak meydana gelen ölüm olayları da sözleşmenin 2. Maddesinde öngörülen yaşama hakkının çiğnenmesi niteliğinde değildir. Maddesinde "yaşama hakkı" konusunda öngörülen sınırlamalar (istisnalar) "kısıtlayıcı" niteliktedir, bu istisnai hallerin dışında insan hayatına kasten son verilemez. Millî güvenlikten ülkenin iç ve dış güvenliği anlaşılır. Dış güvenlik, başka devlet ve kuruluşların emir ve gözetim altında olmama, yabancı devletlerin saldırı ve saldırı tehlikesinden uzak bulunma ve bunlara karşı koyma demektir. Bu hizmetten, devletin iç güvenliğinin ve ülkenin bütünlüğünün korunmasında yararlanılır. Savunma hizmeti ve bunun silahlı örgütü olan ordular sâdece savaşta değil, barış zamanında da hazır ve nâzır olmak durumundadırlar.

"Zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas" gibi suçlar "yüz kızartıcı suçlar"dır. Bu bentte belirtilen "yüz kızartıcı hareket" kav­ramı, "yüz kızartıcı suçlar" kavramından daha geniş kapsamlıdır. Ceza hukukunda dahi kapsamı tartışmalı olan yüz kızartıcı suçlardan daha geniş yorumlanabilecek yüz kızartıcı hareketlerin sını­rı, memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede olmasıdır[226]. "�-zürsüz olarak 1 yılda toplam 20 gün göreve gelmemek" (657 SK m.125/E-d). "Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir nedene dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek" (657 SK m.125/D-m). "Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak" (657 SK m.125/D-e). "�-zürsüz ve kesintisiz 3 - 9 gün göreve gelmemek" (657 SK m.125/D.b). "Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek" (657 SK m.125/D-a). "Hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak" (657 SK m.125/C-ı). "�-zürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmemek" (657 SK m.125/C.b).

Gayrisıhhi müesseseler de kendi içerisinde üç sınıfa ayrılmaktadır. 1.sınıf gayrisıhhi müesseseler, ikamet yerlerinden kesinlikle uzakta olması gereken yerlerdir. 2.sınıf gayrisıhhi müesseseler, açılmasından önce konutlara veya insanlara zarar verip vermeyeceği araştırılması gereken müesseselerdir. Sınıf müesseseler ise, konut ve insanların olduğu yerde açılabilen ancak düzenli olarak denetlenmesi gereken yerlerdir. TCK m.228 kapsamında; yer sağlamak, kumar oynandığını bilerek oynanacak yeri, imkan sağlamak ise kumar oyunu için gerekli olan araç ve gereçleri temin etmektir. Çocukların kumar oynaması için yer ve imkan sağlanması halinde, verilecek ceza bir katı oranında artırılır. (1) Barışta; diğer mevzuatta 477 sayılı Kanuna yapılan atıflar bu Kanuna, disiplin mahkemelerine yapılan atıflar ise disiplin kurullarına yapılmış sayılır. B) 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına beşinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir. B) 96 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Disiplin kabahatinde verilebilecek cezalar kısa hapis (oda veya göz hapsi) cezalarıdır. Askeri mahkemece, disiplin kabahatinden dolayı dört haftaya kadar göz veya oda hapsi cezası verilebilir (AsCK m.19). Disiplin kabahati disiplin amiri tarafından cezalandırıldığı takdirde, AsCK'nun 171. Maddesine bağlı cetveldeki yetkileri içinde oda veya göz hapsi cezası verilebilir (AsCK 166/C). Kurumlara ve/veya yetkili kıldıkları kişi ya da merciler ile somut olayın şartlarına göre yurtdışında olup olmamasından bağımsız olarak ilgili üçüncü kişi ve kurumlara aktarılabilecek ve ilgili mevzuatta belirlenen süreler boyunca saklanıp gerekli işlemlere tabi tutulabilecektir. Fıkrasının (b) bendi, suçun işleniş şekli bakımından (a) bendine göre özel nitelikte olup, unsurları itibariyle de (a) bendinden ayrılmaktadır. Beşinci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde, oyunların yurtdışında oynanmasına gerek olmadığı gibi, internet yoluyla ve sair suretle erişim sağlanması dışında kalan vasıtalarla bahis veya şans oyunlarının oynatılmasına imkan sağlanması gerekir. Ayrıca (a) bendinde sadece imkan sağlama değil; oynatma ve oyun için yer temini de suç sayılmış, oysa (b) bendinde, bahis veya şans oyunlarına internet yoluyla ve sair şekilde erişim sağlamak suretiyle Türkiye'den oynanmasına imkan sağlama şeklinde maddi unsura yer verilmiştir. Birinci fıkranın (b) bendinde yer alan maddi unsurun gerçekleşmesi halinde, (a) bendinin tatbiki yoluna gidilemez. On dört günün üzerindeki oda hapsi cezaları yedi hafta sonu izinsizlik cezası sayılır. (1) Her bir disiplin suçu, disiplin kabahati ve disiplin tecavüzü için ayrı ayrı dikkate alınmak üzere; bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce disiplin mahkemeleri ve disiplin amirleri tarafından verilen uyarı cezaları kınama cezasına, oda hapsi cezaları ise ceza süresinin yarısı kadar izinsizlik cezasına dönüştürülür ve kayıtlarda buna göre düzeltmeler yapılır.

Bu anlamda objektif ve herkes için uyulması zorunlu yazılı hukuk kurallarının yanında, İngiliz Common Law sisteminde olduğu gibi örf-adet kurallarıyla da suç ve ceza konulması mümkündür[605]. Yeter ki suç ve ceza öngören hüküm açık, anlaşılabilir ve ulaşılabilir olsun. Maddesine göre ulusal hukuk kurallarının yanında sözleşmeler, gelenek ve uygar uluslarca benimsenmiş bulunan genel ilkelerden oluşan uluslararası hukuk kuralları da suç ve ceza açısından bir kaynak değerini taşımaktadır[606]. Bendine göre, her şahıs gerek medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar gerek cezai alanda kendisine yöneltilen bir isnadın esası hakkında karar verecek olan yasal, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, davasının makul bir süre içinde, hakkaniyete uygun ve aleni surette dinlenmesini istemek hakkına sahiptir[579]. Bu düzenleme yasamaya, Silahlı Kuvvetlerle ilgili düzenleme yaparken kişi hürriyetini sınırlayıcı disiplin cezası verebilme yetkisi tanıyan yasa çıkarabilme konusunda izin veren bir hüküm niteliğindedir. Maddedeki düzenlemede "...kanunla istisnalar getirilebilir" ifadesi emredici değil izin verici mahiyettedir[566],. Yasama gerekli görürse disiplin amirlerinin hürriyeti bağlayıcı nitelikte ceza verebilmelerine imkan tanıyan düzenlemeleri kaldırabilir. Kaldırdığı zaman da anayasaya aykırılık söz konusu olmaz. Madde gerekçesinden anlaşılacağı üzere Anayasanın 90.

Maddesinde[231] ise Harp Okulu öğrencilerinin disiplin ve diğer nedenlerle hangi durumlarda okuldan çıkarılacakları düzenlenmiştir. Ayrıca yasada açıkça belirtildiği üzere askeri hakimlere verilen disiplin cezaları kesindir. Bu cezalara karşı idari başvuru yolu da düzenlenmemiş olup bu durumun sakıncalarına ikinci bölümde ayrıntılı olarak  değinilecektir. Bu düzenlemeyle memurların siyasi ve ideolojik tarafsızlığını sağlama amaçlanmıştır. Ancak bu bentte memurların kurum dışı faaliyetleri de dikkate alınmıştır. Memurun maddede belirtilen yayınları kurum içinde asması ya da teşhir etmesi halinde kurumun ve memurun tarafsızlığı zedeleneceği için çıkarılma cezasının verilmesi uygun görülebilir. Ancak memurun kurum dışın­da siyasi veya ideolojik amaçlı yayınlar basması, çoğaltması veya dağıtması sırasında, kişi memur sıfatını ve yetkilerini kullanmadığı veya kamu hizmeti etki­lenmediği sürece Devlet memurluğundan çıkarılma cezasının verilmesi, Kanu­nun maksadını aşacağı gibi memurun düşünce, ifade ve haberleşme hürriyetle­rine müdahale oluşturabilecektir[219]. Davranışların itibar ve güven duygusunu sarsıcı sayılıp sayılmaması mesleğin özelliğine ve fiilin niteliğine göre değişmektedir.

• Bu durumun sakıncalarına ve kanunilik ilkesi açısından değerlendirilmesine İkinci Bölümde geniş olarak yer verilecektir.
• Kimi durumlarda ise, hukuk kuralları sebep de dahil, işlemin tüm unsurlarını belirlemiş ve bu hususta hareket serbestisi tanımamış olabilir.[887] "Bağlı yetki" denen bu gibi ve işlemin sebebinin açıkça gösterildiği hâllerde, bu gereğe uyulmaması işlemi sebep yönünden sakatlar.
• Bu yazımızda; 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun "Sanığa verilecek güvence belgesi" başlıklı 246.
• Ancak Anayasa Mahkemesinin bu kararına rağmen AYİM, istikrarlı bir şekilde disiplin cezalarını yokluk teorisiyle denetlemeye devam etmektedir.

Burada Yüksek Askeri Şura kararlarından özellikle kendi kanununun üçüncü maddesinde sayılan görevlerinin icrai nitelik değil daha çok "görüş bildirme" şeklinde olmaları nedeniyle, bu kararların idari yargının denetiminde olmadığı açıktır. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi de bir kararında 1612 Sayılı Kanunun 3. Askeri Yargıtay kararlarında geçici tutuklamanın niteliği üzerinde durulmamakla beraber özellikle AsCK'nun 76. Maddesinin tatbikatında buradaki "mevkuf" kavramının AsCK m.169'daki geçici olarak tutuklamayı da kapsadığı görüşü yerleşmiştir.[573] Geçici tutuklama Askeri Ceza Kanununun disiplin cezalarına ilişkin ikinci kısmında yer almakla beraber "muvakkat tevkif", "bu tevkif keyfiyeti" ve "mevkuf" terimlerinin tekrarlanmış olması karşısında adi bir işlem değil, farklı bir tutuklama çeşididir. Usul kanununda yer almaması tutuklama veya yakalama olmadığını göstermez.

(1) Disiplin cezaları ve diğer idari yaptırımlara ilişkin bilgi ve belgeler, ilgililerin şahsi dosyalarına konularak muhafaza edilir ve kayıt altına alınır. (1) Askeri öğrenciler hakkında, bu Kanuna aykırı olmayan özel kanunlarındaki hükümler saklıdır. (2) Kınama cezası; öğrencinin, disiplinsizlik teşkil eden davranışlarda bulunduğunun somut olarak tespit edilmesi ve bunun yazı ile bildirilmesidir. Bu ceza, disiplin amirleri tarafından ekli (1) sayılı çizelgeye göre verilir. (8) Türk Silahlı Kuvvetlerinde sözleşmeli statü ile görev yapan personelin sözleşmelerinin feshine ilişkin özel kanunlarındaki hükümler ile Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayırma ve çıkarmaya ilişkin diğer kanunlarda düzenlenmiş hükümler saklıdır. (7) Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası alan yedek subaylar ve yedek astsubaylar, ilgili kanunlara göre belirlenen kalan askerlik hizmetlerini er rütbesi ile tamamlarlar. (5) Yüksek disiplin kurulları; gerekli gördükleri takdirde, ilgilinin özlük dosyasını ve her nevi evrakı incelemeye, ilgili birlik, kurum ve karargâhlardan bilgi almaya, hâkim veya savcı kararı gerektirmeyen durumlarda kriminal inceleme yaptırma da dâhil olmak üzere her türlü inceleme yaptırmaya, tanık ve bilirkişi dinlemeye, keşif yapmaya veya yaptırmaya yetkilidirler. (8) Amir değişikliğini meydana getiren; bir aydan fazla süreli kurs ile bir aydan fazla üç aydan az süreli geçici görevlendirmelerde disiplin amiri olabilmek için üçüncü fıkranın (c) bendinde düzenlenen sicil verme yetkisinin bulunması şartı aranmaz. (3) Bir fiilin birden fazla disiplinsizlik teşkil etmesi hâlinde ağır olan disiplin cezası verilir. Bağlı olduğumuz İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nin 6. Maddesinin başlığı, "Right to a fair trial" olarak gösterilmiştir.